Sejm na patronów roku 2024 wybrał: Marka Hłaskę, Arcybiskupa Antoniego Baraniaka, Romualda Traugutta, Wincentego Witosa, Kazimierza Wierzyńskiego, Melchiora Wańkowicza, Rodzinę Ulmów, Zygmunta Miłkowskiego, Polskich Olimpijczyków.
Senat ustanowił rok 2024 rokiem: Witolda Gombrowicza, Czesława Miłosza, Wincentego Witosa oraz Władysława Zamoyskiego. Rok 2024 będzie także Rokiem Edukacji Ekonomicznej.
Patronami roku 2024 na Mazowszu zostali: Tadeusz Boy-Żeleński, Witold Gombrowicz, Stanisław Grzebski, Zbigniew Herbert, Jacek Malczewski. Sejmik ustanowił również 2024 Rokiem 80. rocznicy Powstania Warszawskiego.
W 2024 roku przypada 90. rocznica urodzin Marka Hłaski (1934 – 1969), wybitnego polskiego pisarza i scenarzysty. Wiele utworów Hłaski doczekało się ekranizacji, jak choćby “Baza ludzi umarłych” w reż. Czesława Petelskiego, czy “Pętla” w reż. Wojciecha Hasa. Jego książki były tłumaczone na niemal wszystkie języki europejskie oraz na japoński, koreański i hebrajski. „Marek Hłasko był pisarzem, który potrafił nasycić banalne motywy i tematy zaczerpnięte z potocznego życia głęboką treścią egzystencjalną. Dzięki temu Jego twórczość ma wymowę uniwersalną. Swą bezkompromisowością, także wobec komunistycznej rzeczywistości, przyciągał do siebie pokolenia młodych ludzi z różnych zakątków świata” – stwierdza uchwała Sejmu ustanawiająca rok 2024 Rokiem Marka Hłaski.
„Piękny dwudziestoletni”. O legendzie Marka Hłaski – scenariusz zajęć
Melchior Wańkowicz (1892 – 1974) to jeden z najwybitniejszych polskich dziennikarzy w historii, ojciec reportażu. Największe jego dzieło to trzytomowy reportaż „Bitwa o Monte Cassino”, opisujący epopeję żołnierzy korpusu gen. Władysława Andersa. Wańkowicz na własne oczy obserwował tę jedną z najbardziej krwawych bitew w historii polskiego oręża.
W 2024 roku przypada 50. rocznica jego śmierci.
Sposób na nauczyciela. Na podstawie wspomnień Melchiora Wańkowicza – konspekt zajęć
Reportaż – dziennikarstwo czy literatura? – scenariusz zajęć
Witold Gombrowicz (1904 – 1969) – jeden z najwybitniejszych polskich pisarzy XX wieku w tym roku skończyłby 120 lat. Jego twórczość cechują: głęboka analiza psychologiczna człowieka jako uwikłanego w spuściznę kultury i w innych ludzi, analiza tożsamości jednostki w interakcji z innymi, problemu niedojrzałości i młodości, ról klasowych, a także poczucie absurdu, obrazoburstwo względem przyjmowanych przez społeczeństwo tradycyjnych wartości, antynacjonalizm i krytyka romantyzmu. Te elementy przeplatały się w jego najważniejszych utworach: powieściach „Ferdydurke” (1937), „Trans-Atlantyk” (1953), „Pornografia” (1960) i „Kosmos” (1965), oraz dramatach, m.in. „Iwona, księżniczka Burgunda” (1938) oraz „Ślub” (1953). Ważną częścią jego twórczości był prowadzony w latach 1953–1969 „Dziennik”.
Scenariusze lekcji dotyczących dzieł Witolda Gombrowicza
Witold Gombrowicz w obiektywie Bohdana Paczowskiego [galeria]
Czesław Miłosz (1911 – 2004) – poeta, prozaik, eseista, historyk literatury, tłumacz, dyplomata. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury w 1980 roku. W 20. rocznicę śmierci poety senatorowie przypominają, że „Czesław Miłosz był świadkiem największych wydarzeń minionego stulecia: od pól bitewnych pierwszej wojny światowej, poprzez rosyjską rewolucję, odzyskanie przez Polskę niepodległości, społeczne i narodowościowe problemy II RP, czas spełnionej Apokalipsy i piekła, którym stały się ulice okupowanej Warszawy, Holokaust i starcie 2 totalitaryzmów, doświadczenie emigranta w świecie podzielonym żelazną kurtyną, aż do upadku sowieckiego imperium i budowę demokracji.”. Do najważniejszych dzieł Miłosza należą: „Traktat moralny”, „Traktat poetycki”, „Zniewolony umysł”, „Zdobycie władzy”, „Dolina Issy”, „Ziemia Ulro” oraz „Historia literatury polskiej”.
Czesław Miłosz o etyce i moralności – scenariusz lekcji
Kazimierz Wierzyński (1894 – 1969) – poeta, prozaik, eseista. W bieżącym roku przypada 130 rocznica urodzin artysty, który był jednym z twórców grupy literackiej Skamander. W uchwale sejmowej przypomniano, że „właściwym debiutem poetyckim Wierzyńskiego był tom wierszy ‘Wiosna i wino’, który ukazał się w 1919 r. i został uznany za jeden z najradośniejszych zbiorów poezji w polskich dziejach.” Podkreślono, jak bardzo znacząca była jego pasja sportowa. „Redagował pismo »Przegląd Sportowy«, a w 1928 r. za tom »Laur olimpijski« otrzymał złoty medal na konkursie literackim IX Letnich Igrzysk Olimpijskich w Amsterdamie. Niesamowity jest jego opis wyczynów hiszpańskiego bramkarza Zamory i reakcji kibiców w wierszu »Match footballowy«”.
Kazimierz Wierzyński – interpretacja wybranych wierszy
Zygmunt Miłkowski (1824 – 1915), znany też pod pseudonimem Teodor Tomasz Jeż. Był pisarzem, politykiem, publicystą oraz pułkownikiem Powstania Styczniowego. W 2024 roku obchodzimy 200. rocznicę urodzin twórcy określonego przez posłów jako „żołnierza i pisarza, wytrwałego działacza niepodległościowego, twórcę idei obrony czynnej i skarbu narodowego”. Miłkowski należy do najpłodniejszych polskich pisarzy – poza utworami publicystycznymi pozostawił 80 powieści (ich liczbą ustępował tylko Kraszewskiemu). Jako powieściopisarz debiutował utworem „Wasyl Hołub”, opublikowanym w 1858 w „Dzienniku Literackim”. W powieściach Miłkowskiego objawiło się jego zainteresowanie obyczajem
i kulturą chłopską.
Zygmunt Miłkowski: Do spółobywateli
Teodor Tomasz Jeż: Rzecz o obronie czynnej i skarbie narodowym
Romuald Traugutt (1826-1864) – przywódca Powstania Styczniowego, wielki patriota, który oddał życie, walcząc o odzyskanie przez Polskę niepodległości. W 2024 r. przypada 160. Rocznica jego śmierci. „W swojej działalności Romuald Traugutt kładł szczególny nacisk na finanse, wojsko oraz sprawę chłopską” – podkreślili posłowie. Aresztowany przez Rosjan w kwietniu 1864 r., a 5 sierpnia tego samego roku na stokach warszawskiej Cytadeli został powieszony wraz z członkami i pracownikami Rządu Narodowego.
Romuald Traugutt. Symbol powstania styczniowego stracony przez Rosjan
Wincenty Witos (1874-1945) – Patron Roku 2024 ustanowiony przez Sejm i Senat w 150. rocznicę urodzin. Był trzykrotnym premierem, wybitnym mężem stanu, działaczem samorządowym i przywódcą ruchu ludowego. W ustawie z 2017 r. Wincenty Witos został włączony w poczet Ojców Niepodległości RP.
Wincenty Witos – filmowy portret ojca niepodległej
Marcin Bukała: Lider ludowców Wincenty Witos (1874–1945)
Władysław Zamoyski (1853-1924) – działacz społeczny, fundator Zakładów Kórnickich, członek założyciel Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Krakowie. 10 listopada 1933 r. „za wybitne zasługi dla kraju, pracę społeczną oraz wielką ofiarność” został pośmiertnie odznaczony przez prezydenta Ignacego Mościckiego Wielką Wstęgą Odrodzenia Polski.
Władysław hr. Zamoyski – Pan z Wielkopolski – władca Tatr (film)
Klaudia Król: Hrabia Władysław Zamoyski
Abp Antoni Baraniak (1904-1977), salezjanin, doktor prawa kanonicznego, przed II wojną światową był sekretarzem prymasa Polski kard. Augusta Hlonda, jeden z najbardziej zaufanych współpracowników kard. Stefana Wyszyńskiego. W 2024 roku mija 120. rocznica urodzin abp. Baraniaka.
W marcu 2024 r. przypada 80. rocznica zamordowania przez żandarmerię niemiecką rodziny Ulmów, która ukrywała Żydów z trzech rodzin: Goldmanów, Didnerów i Grünfeldów. „Rodzina Ulmów należy do licznego grona bohaterskich Polaków, którzy podczas II wojny światowej ratowali Żydów skazanych przez Niemców na zagładę” – podkreślił Sejm w uchwale. W 1995 r. Ulmowie zostali uhonorowani przez Yad Vashem medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Od 2016 r. w Markowej działa Muzeum Polaków Ratujących Żydów.
Pakiet edukacyjny „Rodzina Ulmów”
Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II wojny światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej
W 100-lecie zdobycia przez polskich sportowców pierwszych medali olimpijskich Sejm ogłosił 2024 Rokiem Polskich Olimpijczyków. 27 lipca 1924 r. podczas VIII Letnich Igrzysk Olimpijskich w Paryżu drużyna kolarzy torowych w składzie: Józef Lange, Jan Łazarski, Tomasz Stankiewicz i Franciszek Szymczyk wywalczyła srebrny medal. Tego samego Adam Królikiewicz na koniu Picador zdobył brązowy medal olimpijski w konkursie skoków w jeździectwie. Dotychczas w 23 letnich i 24 zimowych igrzyskach olimpijskich wystąpiło łącznie
3 012 polskich sportowców, którzy łącznie zdobyli 321 medali: 79 złotych, 96 srebrnych i 146 brązowych.
Materiały edukacyjne – Polski Komitet Olimpijski
Rok 2024 Rokiem Edukacji Ekonomicznej jako tej, która powinna być niezbędnym elementem przygotowania młodych ludzi do życia zawodowego i społecznego oraz udziału w budowaniu nowoczesnej i konkurencyjnej gospodarki narodowej. W 2024 roku będziemy obchodzić 100-lecie reform gospodarczych Władysława Grabskiego, 100-lecie powstania polskiego złotego, 100-lecie powstania Banku Polskiego, 100-lecie powstania Banku Gospodarstwa Krajowego oraz 100-lecie wydania powieści Janusza Korczaka pt. „Bankructwo Małego Dżeka” – książki, która była jednym z pierwszych powszechnych podręczników wiedzy ekonomicznej dla uczniów w polskich szkołach. Rok Edukacji Ekonomicznej to także ważne wsparcie dla procesu wdrażania nowego przedmiotu ekonomicznego do szkół ponadpodstawowych – Biznes i zarządzanie – oraz Krajowej Strategii Edukacji Finansowej..
Rok Edukacji Ekonomicznej 2024
W 2024 roku przypada 150. rocznica urodzin Tadeusza Boy-Żeleńskiego (1874-1941) – pisarza, tłumacza literatury francuskiej, satyryka i publicysty. Urodził się w 1874 roku w Warszawie. Ukończył studia medyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim. Był kierownikiem literackim Teatru Polskiego w Warszawie. Wraz z Ireną Krzywicką prowadził w Warszawie Poradnię Świadomego Macierzyństwa. Jego działalność translatorska przybliżyła polskim czytelnikom kanon literatury francuskiej.
Z historii publicystyki – Tadeusz Boy-Żeleński
W 2024 roku przypada 100. rocznica urodzin Zbigniewa Herberta (1924-1998) – poety, eseisty i dramaturga. Jego wiersze oraz zbiory esejów należą do najważniejszych osiągnięć polskiej literatury drugiej połowy XX wieku. W swojej twórczości łączył filozoficzną uniwersalność przekazu z zamiłowaniem do antyku, malarstwa i etyczną wrażliwością. Jego twórczość została przetłumaczona na ponad 40 języków i odznaczona wieloma prestiżowymi nagrodami.
Zbigniew Herbert – poeta kultury. Analiza wybranych wierszy
W 2024 roku przypada 170 rocznica urodzin oraz 95. rocznica śmierci Jacka Malczewskiego – jednego z najwybitniejszych malarzy polskich przełomu XIX i XX stulecia. Urodził się w 1854 roku w Radomiu. Był studentem Szkoły Sztuk Pięknych w Krakowie. Na początku lat 90. XIX wieku swoją twórczością zainicjował w młodopolskim malarstwie nurt symbolizmu, pobudzając zarazem odrodzenie romantycznej tradycji. W 1908 roku otrzymał tytuł profesora, a w 1912 został rektorem Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W Lutosławicach założył szkółkę malarską dla utalentowanych dzieci wiejskich.
Jacek Malczewski – rycerz polskiej sztuki
W 2024 roku przypada 500. rocznica urodzin Stanisława Grzepskiego/Grzebskiego (1524-1570) (dwa funkcjonujące warianty nazwiska) – matematyka i filologa. Urodził się w 1524 roku w Grzepsku koło Mławy. Uzyskał tytuł profesora Akademii Krakowskiej. Był znawcą języków: greckiego, łacińskiego, hebrajskiego oraz kultury antycznej. Napisał pierwszy polski podręcznik geodezji i miernictwa. Swoją działalnością badawczą miał wielki wpływ na rozwój nauki w Polsce oraz przyczynił się do znaczącego postępu w kształceniu specjalistycznym.
Geometria, to jest miernicka nauka po polsku krótko napisana, Stanisław Grzepski
W 2024 roku przypada 80. rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. 1 sierpnia 1944 roku, po blisko pięciu latach krwawej nazistowskiej okupacji, rozpoczął się powstańczy zryw, którego celem było odzyskanie upragnionej wolności. Pamięć o bohaterstwie i poświęceniu tysięcy Polek i Polaków – Powstańców Warszawskich – jest kultywowana na terenie całego kraju, gromadzi ludzi z różnych grup społecznych oraz reprezentujących rozmaite środowiska.
